خط محقق یکی از مهمترین و زیباترین خطوط در خوشنویسی فارسی است که بهویژه در کتب مذهبی، علمی و ادبیات کلاسیک ایران کاربرد داشته است. این خط بهعنوان یکی از زیرمجموعههای خط نسخ شناخته میشود و در طول تاریخ خوشنویسی ایران جایگاه ویژهای پیدا کرده است. خط محقق بهدلیل ویژگیهای خاص خود در بسیاری از آثار هنری و کتابهای قدیمی ایران به کار رفته است. این خط که از آن بهعنوان یکی از خطوط شکسته و دقیق یاد میشود، در قرن پنجم هجری در دوره سلجوقی بهوجود آمد و در دورانهای بعدی تکامل یافت. این خط از خط نسخ مشتق شده است، اما در آن حروف با شکلی برجستهتر و با زاویههای دقیقتر نوشته میشود. محقق بهواسطه ظرافتها و زیباییهای ساختاریاش توانسته است در حوزه خوشنویسی ایران تأثیر زیادی بگذارد.
ویژگیهای ساختاری خط محقق شامل حروفی با شکلی متناسب و متوازن است که در عین حال از دقت و ظرافت خاصی برخوردار هستند. در این خط، حروف بهطور مرتب و با زاویههای مشخص طراحی میشوند، بهطوریکه زیبایی خطوط و خوانایی آن بهطور همزمان حفظ میشود. همچنین، طول و عرض حروف در این خط بهطور دقیق محاسبه میشود تا هماهنگی و تعادل در میان کلمات و جملات حفظ گردد.
خط محقق تأثیر بسیار زیادی بر سایر سبکهای خوشنویسی گذاشت. این خط بهعنوان یک مدل دقیق و زیبا، الهامبخش بسیاری از خوشنویسان و هنرمندان در قرون مختلف بوده است. بهویژه در ترکیب با دیگر خطوط مانند دیوانی و ثلث، محقق موجب تحول و رشد در هنر خوشنویسی ایران شد و همچنان در آثار معاصر تأثیرگذار است.